„Þú verður að hlusta...“ Ragnar Þór Ingólfsson skrifar 10. mars 2020 12:00 Verkalýðshreyfingin hefur verið mikið í fréttum síðustu misseri og ár og ekki að ástæðulausu. Árin eftir hrun var hreyfingin mikið gagnrýnd fyrir sambandsleysi, meðvirkni og ósýnileika þegar hvað harðast var sótt að launafólki og lífskjörum okkar. Gekk það svo langt að Alþýðusambandið skrapaði hinn landsfræga botn í trausti, samkvæmt mælingum viðhorfskannana, og kepptist við að verma þennan vafasama botn með Alþingi, fjármálakerfinu, lífeyrissjóðunum og Fjármálaeftirlitinu. Með miklum breytingum í forystu hreyfingarinnar síðustu ár hefur orðið breyting þar á. Í raun algjör viðsnúningur. Viðsnúningur í viðhorfi og trausti sem á sér ekki fordæmi því afar erfitt er að vinna það upp ef það á annað borð glatast. Alþýðusambandið og nokkur stærstu aðildarfélögin mælast nú meðal þeirra sem mesta traustið hafa í íslensku samfélagi. Hvað veldur gæti einhver spurt en því er auðsvarað. Grasrótin tók til sinna ráða og kaus sér nýja forystu í stærstu félögunum. Forystu sem lofaði að hlusta og breyta, taka baráttuna og stefnumótun til grasrótarinnar og skila henni ómengaðri í kröfugerðir félaganna. Og taka svo með sér inn á miðstjórnarborð Alþýðusambandsins, sem svaraði kallinu með því að endurnýja forsetateymi og miðstjórn ASÍ. Verkalýðshreyfingin fann svarið sem aðrar stofnanir samfélagsins hafa leitað að en ekki haft erindi sem erfiði. Svo brenglaðar og fjarstæðukenndar virðast hugmyndirnar til að endurvinna traust hafa verið að stofnaðar hafa verið sérstakar nefndir sem eiga að koma með tillögur eða jafnvel farið í sérstakar auglýsingaherferðir. Lausnin gæti hinsvegar ekki verið einfaldari. Að hlusta. Hlusta á fólkið. Að standa við það sem sagt er en gera ekki eitthvað allt annað. Að tala við fólkið en ekki til þess. Að ávinna sér traustið en ekki reyna að kaupa það með herferðum rétt fyrir kosningar. Gætu kjósendur gert það sama í næstu alþingiskosningum og félagsmönnum verkalýðshreyfingarinnar tókst að gera? Væri möguleiki að kjósa í burtu kjörna fulltrúa sem ítrekað hafa fengið tækifæri til að vinna fyrir fólkið en jafnharðan snúist gegn því þegar þröngir sérhagsmunahópar banka upp á? Munum við sjá slíkan valkost verða að veruleika? Samkvæmt könnunum er gríðarleg eftirspurn eftir slíku afli. Væri það ekki tilbreyting að fá raunverulega skjaldborg um heilbrigðiskerfið í stað skjaldborgar um fiskveiðistjórnunarkerfið og dekrið í kringum milljarðamæringana sem kerfið hefur alið af sér á kostnað grunnþjónustunar? Væri það ekki ljúf tilhugsun ef ríkisreknir eftirlitsaðilar eins og Fjármálaeftirlitið færu frekar í að rannsaka raunveruleg efnahagsbrot, skattaundanskot, aflandsfélög auðmanna og peningaþvætti tengdum sjávarútvegsfyrirtækjum og fjármálakerfinu í stað þess að ráðast á verkalýðsfélög sem hafa fengið upp í kok af spillingunni og meðvirkninni innan t.d. lífeyrissjóðakerfisins? Væri ekki nær að bæta starfsumhverfi og kjör þeirra verst settu í stað þess að byggja tugmilljarða glerhöll utan um Landsbankann, byggingu sem enginn vill eða bað um og byggja þess í stað íbúðarhúsnæði fyrir fjölskyldur um 800 til 1.000 barna sem búa við óviðunandi aðstæður í iðnaðarhúsnæðum víðsvegar á höfuðborgarsvæðinu? Væri ekki nær að byggja hagkvæmt íbúðarhúsnæði sem fólk hefur efni á að kaupa eða leigja í stað þúsunda lúxusíbúða og lúxushótelherbegja sem ekki virðist vera nokkur markaður fyrir? Erum við nokkuð gleymin á loforðin? Gjaldfrjálsa heilbrigðisþjónustan og skjaldborgin myndgerðust í að sjúklingar liggja á göngum eða inni á klósettum á meðan starfsfólk örmagnast undan álagi. Fólk hefur enn ekki efni á að veikjast á meðan haldnar eru rándýrar fullveldishátíðir og önnur boð sem engin bað um eða skilur. Það átti að bæta hag öryrkja, afnema skerðingar og það átti að stöðva rányrkju almannatryggingakerfisins á uppsöfnuðum lífeyri eldri borgara. En hvað fengum við? Í staðinn fengum við sérstakar hækkanir Kjararáðs til hálaunafólks og hækkun framlaga til stjórnmálaflokka sem aftur öskra á torgum til þeirra sem höllustum fæti standa um að gæta hófs í nafni heilags stöðugleika. Það átti að styrkja innviði en í staðinn er talað um vegatolla og lækkun veiðigjalda. Við áttum að sjá hvítbók um fjármálakerfið en fengum hvítþvott. Við sjáum niðurskurð til meðferðarstofnana á meðan met er slegið í gagnslitlum skýrslukaupum. Framúrkeyrsla, spilling og brengluð forgangsröðun virðist oft vera aðalsmerki stjórnsýslunnar og er alltof langt mál að taka fleiri dæmi þar um. Einhverjir hljóta að bera ábyrgð. Og ábyrgðin er ekki síst okkar sjálfra. Við erum löngu búin að fyrirgera þeim rétti að hafa ekki vitað betur þegar við treystum rótgrónum stjórnmálaflokkum enn einu sinni og enn eina ferðina til að taka hagsmuni okkar fram yfir þrönga sérhagsmuni. Öllu fögru var lofað en allt annað var gert, eins og venjulega. Hlustað rétt fyrir kosningar en ekkert þess á milli. Lífskjarasamningurinn var mjög afturhlaðinn samningur. Það þýðir að mestu kjarabæturnar hafa ekki enn komið fram en munu gera það á allra næstu mánuðum. Og ef stjórnmálin standa við sinn hluta er jafnvel bjart framundan á húsnæðismarkaði. Mikil varnarbarátta mun því einkenna næstu misseri. Varnarbarátta lífskjara og lífsgæða og þeirra mála sem við sömdum um. Næstu Alþingiskosningar munu reynast stóra prófið fyrir okkur sem samfélag. Útkoman mun endurspegla styrkleika okkar og umburðarlyndi gagnvart stöðunni. Á þingi Alþýðusambandsins þann 24. október 2008 voru í framboði til forseta Gylfi Arnbjörnsson framkvæmdastjóri ASÍ og Ingibjörg R. Guðmundsdóttir, þáverandi varaforseti ASÍ og formaður Landssambands íslenzkra verzlunarmanna. Gylfi sigraði og var kjörinn forseti ASÍ. Ingibjörg R. Guðmundsdóttir tók ósigrinum af stakri prúðmennsku en veitti nýkjörnum forseta heilræði sem við ættum öll að temja okkur í leik og starfi. Ingibjörg lést í október 2010 eftir 30 ára afar farsælt starf innan verkalýðshreyfingarinnar. Ég þekkti Ingibjörgu ekki mikið en við spjölluðum þó saman nokkrum sinnum. Heilræðið góða situr sem fastast en þó því hafi ekki verið beint til mín þá tek ég það til mín í öllu sem ég geri. „Þú verður að hlusta.“ Höfundur er formaður VR. Pistillinn birtist í VR blaðinu, 1. tbl. 2020. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ragnar Þór Ingólfsson Mest lesið Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson Skoðun Skoðun Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Sjá meira
Verkalýðshreyfingin hefur verið mikið í fréttum síðustu misseri og ár og ekki að ástæðulausu. Árin eftir hrun var hreyfingin mikið gagnrýnd fyrir sambandsleysi, meðvirkni og ósýnileika þegar hvað harðast var sótt að launafólki og lífskjörum okkar. Gekk það svo langt að Alþýðusambandið skrapaði hinn landsfræga botn í trausti, samkvæmt mælingum viðhorfskannana, og kepptist við að verma þennan vafasama botn með Alþingi, fjármálakerfinu, lífeyrissjóðunum og Fjármálaeftirlitinu. Með miklum breytingum í forystu hreyfingarinnar síðustu ár hefur orðið breyting þar á. Í raun algjör viðsnúningur. Viðsnúningur í viðhorfi og trausti sem á sér ekki fordæmi því afar erfitt er að vinna það upp ef það á annað borð glatast. Alþýðusambandið og nokkur stærstu aðildarfélögin mælast nú meðal þeirra sem mesta traustið hafa í íslensku samfélagi. Hvað veldur gæti einhver spurt en því er auðsvarað. Grasrótin tók til sinna ráða og kaus sér nýja forystu í stærstu félögunum. Forystu sem lofaði að hlusta og breyta, taka baráttuna og stefnumótun til grasrótarinnar og skila henni ómengaðri í kröfugerðir félaganna. Og taka svo með sér inn á miðstjórnarborð Alþýðusambandsins, sem svaraði kallinu með því að endurnýja forsetateymi og miðstjórn ASÍ. Verkalýðshreyfingin fann svarið sem aðrar stofnanir samfélagsins hafa leitað að en ekki haft erindi sem erfiði. Svo brenglaðar og fjarstæðukenndar virðast hugmyndirnar til að endurvinna traust hafa verið að stofnaðar hafa verið sérstakar nefndir sem eiga að koma með tillögur eða jafnvel farið í sérstakar auglýsingaherferðir. Lausnin gæti hinsvegar ekki verið einfaldari. Að hlusta. Hlusta á fólkið. Að standa við það sem sagt er en gera ekki eitthvað allt annað. Að tala við fólkið en ekki til þess. Að ávinna sér traustið en ekki reyna að kaupa það með herferðum rétt fyrir kosningar. Gætu kjósendur gert það sama í næstu alþingiskosningum og félagsmönnum verkalýðshreyfingarinnar tókst að gera? Væri möguleiki að kjósa í burtu kjörna fulltrúa sem ítrekað hafa fengið tækifæri til að vinna fyrir fólkið en jafnharðan snúist gegn því þegar þröngir sérhagsmunahópar banka upp á? Munum við sjá slíkan valkost verða að veruleika? Samkvæmt könnunum er gríðarleg eftirspurn eftir slíku afli. Væri það ekki tilbreyting að fá raunverulega skjaldborg um heilbrigðiskerfið í stað skjaldborgar um fiskveiðistjórnunarkerfið og dekrið í kringum milljarðamæringana sem kerfið hefur alið af sér á kostnað grunnþjónustunar? Væri það ekki ljúf tilhugsun ef ríkisreknir eftirlitsaðilar eins og Fjármálaeftirlitið færu frekar í að rannsaka raunveruleg efnahagsbrot, skattaundanskot, aflandsfélög auðmanna og peningaþvætti tengdum sjávarútvegsfyrirtækjum og fjármálakerfinu í stað þess að ráðast á verkalýðsfélög sem hafa fengið upp í kok af spillingunni og meðvirkninni innan t.d. lífeyrissjóðakerfisins? Væri ekki nær að bæta starfsumhverfi og kjör þeirra verst settu í stað þess að byggja tugmilljarða glerhöll utan um Landsbankann, byggingu sem enginn vill eða bað um og byggja þess í stað íbúðarhúsnæði fyrir fjölskyldur um 800 til 1.000 barna sem búa við óviðunandi aðstæður í iðnaðarhúsnæðum víðsvegar á höfuðborgarsvæðinu? Væri ekki nær að byggja hagkvæmt íbúðarhúsnæði sem fólk hefur efni á að kaupa eða leigja í stað þúsunda lúxusíbúða og lúxushótelherbegja sem ekki virðist vera nokkur markaður fyrir? Erum við nokkuð gleymin á loforðin? Gjaldfrjálsa heilbrigðisþjónustan og skjaldborgin myndgerðust í að sjúklingar liggja á göngum eða inni á klósettum á meðan starfsfólk örmagnast undan álagi. Fólk hefur enn ekki efni á að veikjast á meðan haldnar eru rándýrar fullveldishátíðir og önnur boð sem engin bað um eða skilur. Það átti að bæta hag öryrkja, afnema skerðingar og það átti að stöðva rányrkju almannatryggingakerfisins á uppsöfnuðum lífeyri eldri borgara. En hvað fengum við? Í staðinn fengum við sérstakar hækkanir Kjararáðs til hálaunafólks og hækkun framlaga til stjórnmálaflokka sem aftur öskra á torgum til þeirra sem höllustum fæti standa um að gæta hófs í nafni heilags stöðugleika. Það átti að styrkja innviði en í staðinn er talað um vegatolla og lækkun veiðigjalda. Við áttum að sjá hvítbók um fjármálakerfið en fengum hvítþvott. Við sjáum niðurskurð til meðferðarstofnana á meðan met er slegið í gagnslitlum skýrslukaupum. Framúrkeyrsla, spilling og brengluð forgangsröðun virðist oft vera aðalsmerki stjórnsýslunnar og er alltof langt mál að taka fleiri dæmi þar um. Einhverjir hljóta að bera ábyrgð. Og ábyrgðin er ekki síst okkar sjálfra. Við erum löngu búin að fyrirgera þeim rétti að hafa ekki vitað betur þegar við treystum rótgrónum stjórnmálaflokkum enn einu sinni og enn eina ferðina til að taka hagsmuni okkar fram yfir þrönga sérhagsmuni. Öllu fögru var lofað en allt annað var gert, eins og venjulega. Hlustað rétt fyrir kosningar en ekkert þess á milli. Lífskjarasamningurinn var mjög afturhlaðinn samningur. Það þýðir að mestu kjarabæturnar hafa ekki enn komið fram en munu gera það á allra næstu mánuðum. Og ef stjórnmálin standa við sinn hluta er jafnvel bjart framundan á húsnæðismarkaði. Mikil varnarbarátta mun því einkenna næstu misseri. Varnarbarátta lífskjara og lífsgæða og þeirra mála sem við sömdum um. Næstu Alþingiskosningar munu reynast stóra prófið fyrir okkur sem samfélag. Útkoman mun endurspegla styrkleika okkar og umburðarlyndi gagnvart stöðunni. Á þingi Alþýðusambandsins þann 24. október 2008 voru í framboði til forseta Gylfi Arnbjörnsson framkvæmdastjóri ASÍ og Ingibjörg R. Guðmundsdóttir, þáverandi varaforseti ASÍ og formaður Landssambands íslenzkra verzlunarmanna. Gylfi sigraði og var kjörinn forseti ASÍ. Ingibjörg R. Guðmundsdóttir tók ósigrinum af stakri prúðmennsku en veitti nýkjörnum forseta heilræði sem við ættum öll að temja okkur í leik og starfi. Ingibjörg lést í október 2010 eftir 30 ára afar farsælt starf innan verkalýðshreyfingarinnar. Ég þekkti Ingibjörgu ekki mikið en við spjölluðum þó saman nokkrum sinnum. Heilræðið góða situr sem fastast en þó því hafi ekki verið beint til mín þá tek ég það til mín í öllu sem ég geri. „Þú verður að hlusta.“ Höfundur er formaður VR. Pistillinn birtist í VR blaðinu, 1. tbl. 2020.
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar