Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald skrifar 11. júní 2025 12:00 Ég skrifa þessa grein í svari við mótmælum gegn innflytjendum og einnig sem skilaboð til stjórnmálamanna sem, viljandi eða ekki, kynda undir þessari hættulegu orðræðu. Stöðvum þetta drama. Ísland er ekki að þróast vegna þess að einhver ráðherra flytur ómerkilega ræðu í RÚV eða vegna þess að hópur jakkafötna situr á Alþingi yfir kaffi og flatkökum. Ísland er að þróast vegna þess að innflytjendur vinna hörðum höndum, dag eftir dag, í störfum sem flestir Íslendingar myndu aldrei sækjast eftir. Störf sem eru fyrirlitin. Og við vinnum þau fyrir léleg laun, án öryggis og með varla snefil af viðurkenningu. Við erum þau sem þrífum herbergi, skrúbbum salerni, veiðum, eldum mat, keyrum fólk til og frá og annast aldraða á næturvöktum. Við vinnum langa daga, brosum í gegnum vinnuna okkar, á meðan stjórnmálamenn klippa borða og tala um „samfélagslega ábyrgð“. Við vitum innst inni að ef við myndum öll bara „fara aftur þangað sem við komum frá“ (eins og við höfum öll heyrt oft) þá myndi sjálft samfélagsgerð íslenska fólksins hrynja innan vikna. Sömu stjórnmálamennirnir búa í allt öðrum heimi. Þau fá há laun, fríðindi, ferðafé, skattalækkanir og mikla peninga á efri árum. Margir þeirra hafa aldrei átt erfiðan vinnudag á ævinni og hafa enga hugmynd um hvernig það er að vakna klukkan fimm, taka tvo strætisvagna í myrkri og frosti, vinna tvær vaktir í röð og reyna svo að vera til staðar fyrir/annast börnin sín á kvöldin, á meðan þau læra nýtt tungumál frá grunni. En þau standa samt upp og segja okkur hvernig við eigum að lifa. Svo eru það fjölmiðlar og þingmenn eins og Snorri Másson og Diljá Mist sem tala um okkur eins og við séum bara tóm tölfræði. Það er eins og við séum ósýnileg. Þetta er móðgandi. Líf okkar er rætt og greint í sjónvarpi og á netinu af fólki sem hvorki lítur út né hljómar eins og við og hefur aldrei upplifað þann veruleika sem við lifum í. Þau tala um okkur, en ekki við okkur. Þetta er ekki lýðræði, þetta er niðurlægjandi og niðrandi. Að ekki sé minnst á hræsni þessa fólks sem hrópar slagorð gegn innflytjendum og líf þeirra er auðgað (persónulega eða faglega) af sama fólki sem þau hefðu vísað úr landi. Ég velti því fyrir mér hvort þeir tali nokkurn tímann við erlenda vini sína og innflytjendafjölskyldur með sama eitri og þeir gera opinberlega? Og þetta er ekki bara vandamál á Íslandi. Orðræðan sem afneitar samkennd er að breiðast út um allan heim. Þú heyrir hana frá stjórnmálamönnum, frá fjölmiðlum, jafnvel frá auðkýfingjum eins og Elon Musk. Þeir halda því fram að samkennd sé veikleiki, að umhyggja fyrir öðru fólki geri þig óhæfan til að lifa í „veruleikanum“. Við höfum heyrt þetta áður. Nasistar litu á samkennd sem ógn við hreina þjóðarframtíð og reyndu að útrýma henni. Samkennd kemur í veg fyrir grimmd og gerir hana óæskilega. Og nú sjáum við svipað mynstur gerast. Þegar samkennd er kölluð veikleiki og innflytjendur eru málaðir sem ógn, opnast dyrnar að einhverju mjög hættulegu. Hatursorðræða þarf ekki lengur að fela sig. Hún stendur fyrir framan okkur, segir okkur að við eigum ekki heima hér og heldur síðan áfram að ryðja brautina. Þannig missir samfélag sál sína. Við höfum séð þetta áður. Þegar fólk er afmennskað verður auðveldara að særa það, útiloka það frá samfélagslegri umræðu og ráðast á það. Þegar samkennd deyr hætta menn að sjá aðra sem manneskjur. Þeir sjá bara vandamál. Ég hef séð af eigin raun hvernig orð geta orðið að ofbeldi. Þegar fólk eins og Nigel Farage talar um nauðsyn þess að „taka landið okkar til baka“ er það ekki bara pólitísk orðræða. Fyrir suma er það ákall til aðgerða. Slík orð skapa ótta, skipta fólki í „við og þau“ og stimpla þau sem skotmörk. Við vitum hvert það leiðir. Moskur eru skotmark, flóttamenn eru barðir, saklausir eru myrtir á götum úti af fólki sem heldur að það sé að verja heimaland sitt. Þetta eru ekki einangruð atvik, heldur afleiðing orðræðu sem kyndir undir hatri og ótta. Við verðum að stöðva þetta. Ekki bara fyrir okkur sjálf, heldur fyrir framtíð allra. Ef við leyfum þessu hugarfari að vaxa, munum við ekki aðeins missa réttlæti og mannúð, heldur mannúðina sjálfa. Svo hér er byltingarkennd hugmynd: Talaðu við okkur áður en þú talar um okkur. Höfundur er innflytjandi og verkamaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Innflytjendamál Ian McDonald Mest lesið Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson Skoðun Skoðun Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Sjá meira
Ég skrifa þessa grein í svari við mótmælum gegn innflytjendum og einnig sem skilaboð til stjórnmálamanna sem, viljandi eða ekki, kynda undir þessari hættulegu orðræðu. Stöðvum þetta drama. Ísland er ekki að þróast vegna þess að einhver ráðherra flytur ómerkilega ræðu í RÚV eða vegna þess að hópur jakkafötna situr á Alþingi yfir kaffi og flatkökum. Ísland er að þróast vegna þess að innflytjendur vinna hörðum höndum, dag eftir dag, í störfum sem flestir Íslendingar myndu aldrei sækjast eftir. Störf sem eru fyrirlitin. Og við vinnum þau fyrir léleg laun, án öryggis og með varla snefil af viðurkenningu. Við erum þau sem þrífum herbergi, skrúbbum salerni, veiðum, eldum mat, keyrum fólk til og frá og annast aldraða á næturvöktum. Við vinnum langa daga, brosum í gegnum vinnuna okkar, á meðan stjórnmálamenn klippa borða og tala um „samfélagslega ábyrgð“. Við vitum innst inni að ef við myndum öll bara „fara aftur þangað sem við komum frá“ (eins og við höfum öll heyrt oft) þá myndi sjálft samfélagsgerð íslenska fólksins hrynja innan vikna. Sömu stjórnmálamennirnir búa í allt öðrum heimi. Þau fá há laun, fríðindi, ferðafé, skattalækkanir og mikla peninga á efri árum. Margir þeirra hafa aldrei átt erfiðan vinnudag á ævinni og hafa enga hugmynd um hvernig það er að vakna klukkan fimm, taka tvo strætisvagna í myrkri og frosti, vinna tvær vaktir í röð og reyna svo að vera til staðar fyrir/annast börnin sín á kvöldin, á meðan þau læra nýtt tungumál frá grunni. En þau standa samt upp og segja okkur hvernig við eigum að lifa. Svo eru það fjölmiðlar og þingmenn eins og Snorri Másson og Diljá Mist sem tala um okkur eins og við séum bara tóm tölfræði. Það er eins og við séum ósýnileg. Þetta er móðgandi. Líf okkar er rætt og greint í sjónvarpi og á netinu af fólki sem hvorki lítur út né hljómar eins og við og hefur aldrei upplifað þann veruleika sem við lifum í. Þau tala um okkur, en ekki við okkur. Þetta er ekki lýðræði, þetta er niðurlægjandi og niðrandi. Að ekki sé minnst á hræsni þessa fólks sem hrópar slagorð gegn innflytjendum og líf þeirra er auðgað (persónulega eða faglega) af sama fólki sem þau hefðu vísað úr landi. Ég velti því fyrir mér hvort þeir tali nokkurn tímann við erlenda vini sína og innflytjendafjölskyldur með sama eitri og þeir gera opinberlega? Og þetta er ekki bara vandamál á Íslandi. Orðræðan sem afneitar samkennd er að breiðast út um allan heim. Þú heyrir hana frá stjórnmálamönnum, frá fjölmiðlum, jafnvel frá auðkýfingjum eins og Elon Musk. Þeir halda því fram að samkennd sé veikleiki, að umhyggja fyrir öðru fólki geri þig óhæfan til að lifa í „veruleikanum“. Við höfum heyrt þetta áður. Nasistar litu á samkennd sem ógn við hreina þjóðarframtíð og reyndu að útrýma henni. Samkennd kemur í veg fyrir grimmd og gerir hana óæskilega. Og nú sjáum við svipað mynstur gerast. Þegar samkennd er kölluð veikleiki og innflytjendur eru málaðir sem ógn, opnast dyrnar að einhverju mjög hættulegu. Hatursorðræða þarf ekki lengur að fela sig. Hún stendur fyrir framan okkur, segir okkur að við eigum ekki heima hér og heldur síðan áfram að ryðja brautina. Þannig missir samfélag sál sína. Við höfum séð þetta áður. Þegar fólk er afmennskað verður auðveldara að særa það, útiloka það frá samfélagslegri umræðu og ráðast á það. Þegar samkennd deyr hætta menn að sjá aðra sem manneskjur. Þeir sjá bara vandamál. Ég hef séð af eigin raun hvernig orð geta orðið að ofbeldi. Þegar fólk eins og Nigel Farage talar um nauðsyn þess að „taka landið okkar til baka“ er það ekki bara pólitísk orðræða. Fyrir suma er það ákall til aðgerða. Slík orð skapa ótta, skipta fólki í „við og þau“ og stimpla þau sem skotmörk. Við vitum hvert það leiðir. Moskur eru skotmark, flóttamenn eru barðir, saklausir eru myrtir á götum úti af fólki sem heldur að það sé að verja heimaland sitt. Þetta eru ekki einangruð atvik, heldur afleiðing orðræðu sem kyndir undir hatri og ótta. Við verðum að stöðva þetta. Ekki bara fyrir okkur sjálf, heldur fyrir framtíð allra. Ef við leyfum þessu hugarfari að vaxa, munum við ekki aðeins missa réttlæti og mannúð, heldur mannúðina sjálfa. Svo hér er byltingarkennd hugmynd: Talaðu við okkur áður en þú talar um okkur. Höfundur er innflytjandi og verkamaður.
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun