Leggja til bann á plastburðarpokum, plastborðbúnaði, plaströrum og öðru einnota plasti

Samráðsvettvangur um aðgerðaráætlun í plastmálefnum hefur skilað til umhverfis- og auðlindaráðherra tillögu að átján þrepa aðgerðaráætlun um hvernig draga megi úr notkun plats, bæta endurvinnslu þess og takast á við plastmengun í hafi.

Meðal annars er lagt til að ráðist verði í þriggja þrepa áætlun um burðarpoka úr plasti sem endi með því 1. jan 2021 að óheimilt verði að selja eða afhenda plastpoka í verslunum. Þá er lagt til að hafist verði handa við að innleiða tilskipun ESB um að draga úr umhverfisáhrifum plasts sem fyrst eftir að slík tilskipun hefur verið samþykkt í Evrópu en áætlað er að það verði á næsta ári.

Lagt er til að banni við plastdiskum, plasthnífapörum, plaströrum og öðru einnota plasti, sem kveðið er á um í drögum að tilskipuninni, verði flýtt og það innleitt hér á landi frá og með 1. janúar 2020.

Lagt er til að ráðist verði í markvissa vitundarvakningu um ofnotkun á plastvörum, komið verði á fót sérstökum rannsókna- og þróunarsjóði sem meðal annars styðji við nýjar lausnir sem komið geti í stað plasts, að leidd verði í lög skylda sveitarfélaga og rekstraraðila til að flokka úrgang og að flokkun úrgangs verði samræmd á landsvísu.

Hreinlætisvörur sem innihalda örplast verði bannaðar

Meðal annarra tillganga hópsins voru að lagt verði úrvinnslugjald á allt plast en ekki einungis umbúðaplast, að hreinsun frárennslis verði bætt til að minnka losun örplasts í hafið, enda sé skólp hvergi hreinsað á íslandi með tilliti til örplasts. Þá verði hreinlætisvörur sem innihalda örplast bannaðar árið 2020 með sama hætti og gert var á Bretlandi fyrr á þessu ári, staðið verði fyrir víðamiklu átaki um að hreinsa strendu rlandsins og að fyrirtækjum og rekstraraðilum verði með miðlægri upplýsingagjöf gert auðveldara fyrir við að velja umhverfisvænni lausnir fyrir rekstur sinn, til dæmis umhverfisvænni umbúðir undir tilbúna matvöru.

Hópurinn leggur áherslu á að um tillögur sé að ræða en nánari útfærsla þeirra krefjist vandaðs undirbúnings og gott samráðsferli sé hluti þess. Tillögurnar fara nú í opið samráð og geta öll þau sem vilja gert athugasemdir við þær.

„Tillögurnar sem ég fékk í dag eru blanda af hagrænum hvötum, banni, fræðslu og nýsköpun. Plastfjöllin okkar hækka stöðugt og ef fram heldur sem horfir verður árið 2050 meira plast í hafinu en fiskar. Við verðum að breyta þessu og þora að taka stór skref. Hér í dag hafa einmitt mikilvæg fyrstu skref verið stigin,“ segir Guðmundur Ingi Guðbrandsson, umhverfis- og auðlindaráðherra. 

Guðmundur Ingi skipaði starfshópinn í júlí. Í hópnum áttu sæti þrettán manns og í honum voru fulltrúar atvinnulífs sveitarfélaga, umhverfisverndarsamtaka, félagasamtaka, opinberra stofnana, Alþingis, ráðuneyta og fleiri.

Hópnum var falið af ráðherra að taka til skoðunar hvaða rannsóknir og vöktun varðandi plast þurfi að ráðast í, koma með tillögur um þær stjórnvaldsaðgerðir sem æskilegt væri að koma í framkvæmd og koma með tillögur um hvernig best verði stuðlað að nýsköpun í vörum sem koma í stað plastnotkunar. 

Í sáttmála ríkisstjórnarinnar er kveðið á um átak gegn plasti og að hreinsa plast úr umhverfinu og skipan starfshópsins var liður í að fylgja því eftir. Þá hefur ráðherra lagt áherslu á að plastmál séu eitt af hans forgangsmálum.

Samráðshópinn skipuðu:

Án tilnefningar

Laufey Helga Guðmundsdóttir, formaður, umhverfis- og auðlindaráðuneyti,

Samkvæmt tilnefningu Úrvinnslusjóðs

Guðlaugur G. Sverrisson

Samkvæmt tilnefningu Sambands íslenskra sveitarfélaga

Lúðvík E. Gústafsson

Samvæmt tilnefningu Samtaka atvinnulífsins

Lárus M. K. Ólafsson

Samkvæmt tilnefningu Umhverfisstofnunar

Elva Rakel Jónsdóttir

Samkvæmt tilnefningu Matís ohf.

Hrönn Jörundsdóttir

Samkvæmt tilnefningu Neytendasamtakanna

Þórey S. Þórisdóttir

Samkvæmt tilnefningu Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands

Páll Árnason

Samkvæmt tilnefningu fjármála- og efnahagsráðuneytis

Benedikt S. Benediktsson

Samkvæmt tilnefningu umhverfisverndarsamtaka

Rannveig Magnúsdóttir

Samkvæmt tilnefningu Hafrannsóknastofnunar

Eydís Salome Eiríksdóttir

Samkvæmt sameiginlegri tilnefningu þingflokka stjórnarflokka

Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir

Samkvæmt sameiginlegri tilnefningu þingflokka stjórnarandstöðuflokka

Guðmundur Andri Thorsson.