Gallinn varði í átta vikur og tveir komust úr landi

Vika er nú liðin síðan Reiknistofa bankanna viðurkenndi að við uppfærslu á kerfum hefði skapast tímabundinn veikleiki hjá bönkunum sem talið er að minnsta kosti sjö karlmenn hafi nýtt sér. En hvernig virkaði gallinn?

Einstaklingur með hundrað þúsund krónur inni á einum reikningi millifærir upphæðina inn á annan reikning. Upphaflega upphæðin hverfur ekki heldur er hægt að leggja hana aftur og aftur og aftur inn á hinn reikninginn og þannig margfalda inneign sína hjá bankanum. Gallinn var virkur í tæpar tuttugu mínútur á hverjum sólarhring og eftir það varð inneignin í bankanum neikvæð sem nam þeirri upphæð sem hafði verði millifærð. Sólarhring síðar var hægt að halda leiknum áfram. Lengi vel tók enginn eftir neinu. Þjófarnir keyptu sér glæsilega bíla og spiluðu í spilavítum á netinu.

Forstjóri Reiknistofu bankanna segir gallann tengjast mikilvægri breytingu sem gerð var fyrstu vikuna í september þegar svokölluð dagslok voru færð frá klukkan níu að kvöldi til miðnættis.

„Sem var svo sem mjög mikil framför fyrir bankakerfið. En við töldum allt hafa gengið vel en það gerði það nú ekki eins og fram hefur komið,“ segir Ragnhildur Geirsdóttir forstjóri Reiknisstofu bankanna.

Að neðan má sjá tilkynningu RB frá 15. maí um stóru breytinguna sem fór í loftið þann 8. september.

Breytingin átti þannig að koma viðskiptavinum vel og hefur eflaust gert það. Hún kom sannarlega þeim vel sem nýttu sér villuna sem fylgdu breytingunum til að svíkja peninga af bönkunum. Galli var því á kerfinu í tæpa tvo mánuði. Samkvæmt heimildum fréttastofu var það á síðustu tveimur vikunum sem meginþorri peninganna var svikinn af bönkunum.

Ragnhildur segir um mannleg mistök að ræða.

„Okkur tekst ekki nógu snemma að verða vör við þessa villu þannig að afleiðingarnar eru þær sem fram hafa komið og við auðvitað hörmum það. Þetta er stórt og mikið atvik hjá okkur og það er í mikilli rannsókn og við erum að rýna mjög inn á við hvernig þetta gerðist.“

Fimm karlmenn voru handteknir og sæta farbanni vegna málsins. Samkvæmt heimildum fréttastofu eltist héraðssaksóknari einnig við tvo karlmenn sem fóru úr landi eftir svikin. Eftir því sem fréttastofa kemst næst telja rannsakendur enn sem komið er ekkert benda til annars en að hinir grunuðu hafi uppgötvað gallann á kerfinu fyrir algjöra tilviljun og deilt upplýsingunum hver með öðrum.

Meginþorrinn eða um 390 milljónir voru sviknar út úr Landsbankanum. Ekki hafa fengist upplýsingar um hvernig villan uppgötvaðist. Lilja Björk Einarsdóttir bankastjóri Landsbankans hefur ekki brugðist við viðtalsbeiðnum fréttastofu í vikunni. Tíu milljónir voru sviknar af Arion banka en engin tilfelli hafa fundist við skoðun hjá Íslandsbanka. Síðast þegar fréttist hafði tekist að endurheimta um 250 milljónir króna.

Velta má fyrir sér hvers vegna svo langan tíma tók að uppgötva gallann á meðan peningar streymdu úr bankanum og spyrja þeirrar spurningar hvort ekki hefði verið hægt að hafa mun hærri upphæðir af bönkunum.

„Það er alveg góð spurning. Auðvitað hefði getað farið meira og við erum bara fegin að ekki fór verr.“

Harma það sem gerðist

Ragnhildur fer ekki út í hver tilkynnti Reiknistofu bankanna um villuna.

„Okkur er bent á að það hafi líklega átt sér stað svik, sviksamleg færsla hafi átt sér stað, og við förum og bregðumst strax við og lokum þessum veikleika,“ segir Ragnhildur.

Þau hafi farið að skoða málið og áttað sig á því að aðdragandinn var töluverður. Hún segir mistökin sem áttu sér stað ekki vegna afglapa eða þannig. Reiknistofa bankanna reki flókna starfsemi.

„Það er að mörgu sem þarf að huga og við auðvitað erum að vinna stöðugt að því og eigum náttúrulega að hafa þetta 100% og okkar skipulag miðast við það. En þarna gerast hlutir sem áttu ekki að gerast og það er það sem við þurfum að rýna mjög vel og hörmum mjög mikið.“

Aðkoma Reiknistofunnar eftir að málið kom upp hafi fyrst og síðast snúið að því að líta inn á við.

„Við vinnum að fullu að því að reyna að skoða þetta mjög vel inn á við og hvernig við þurfum að bregðast við í okkar innri ferlum til að svona endurtaki sig ekki.“

Mikið áfall sem bregðast þurfi við

Velta má fyrir sér hvort eftirlitskerfi Reiknistofunnar hafi brugðist og að sama skapi bankanna.

„Ég get auðvitað bara svarað fyrir okkur. Auðvitað áttum við að sjá þetta miklu fyrr og við verðum að rýna það. Hvað aðrir áttu að gera, þeir verða að svara fyrir það. Ég get ekki svarað fyrir það. En auðvitað eiga okkar upplýsingar að vera 100 prósent og við þurfum að passa okkur á því og tryggja það. Og við höfum staðið okkur vel í því síðustu áratugi en þetta er auðvitað mikið áfall og við þurfum að bregðast við, það er alveg ljóst.“