Hallalaus fjölmiðlaumfjöllun Högni Elfar Gylfason skrifar 15. desember 2024 10:32 Í kjölfar alþingiskosninga bíður þjóðin með öndina í hálsinum eftir niðurstöðum varðandi stjórnun landsins næstu fjögur árin. Sem stendur er oddvitar Flokks fólksins, Samfylkingar og Viðreisnar að vinna að því að koma saman starfhæfri ríkisstjórn, en við þann ráðahag hafa margir athugasemdir þó það sé ekki umfjöllunarefni þessa pistils. Fjölmiðlar hafa verið á fullu að koma fréttum og allrahanda vangaveltum um stjórnmálin á framfæri við almenning, en gott er að vita að skattfé það sem sett er í rekstur þeirra sé að einhverju leyti nýtt í áhugaverðar vangaveltur um framtíðarskipan í ríkisstjórn m.m. Kosningakerfið Eitt er það sem sumum fjölmiðlamönnum virðist hugleikið að undanförnu, en það er kosningakerfi það sem unnið er eftir hér á landi og túlkun þeirra sjálfra á niðurstöðunum studdar persónulegum skoðunum útvalinna “sérfæðinga”. Sérstaklega er vægi atkvæða í kosningum þeim hugleikið og flest gert til að koma að þeirri skoðun að það sé ósanngjarnt á allan máta. Þekktur stjórnmálafræðiprófessor sem líka er oft kallaður til sem “álitsgjafi” í ýmsum málum hefur í þessari baráttu verið dreginn fram til að lýsa sínum skoðunum á því sem þeir nefna misvægi atkvæða eftir búsetu. Það er sjálfsagt og eðlilegt að prófessorinn hafi skoðanir og tjái þær, en að það sé gert undir yfirskyni einhverskonar sérfræðiþekkingar er í besta falli kjánalegt. Þá blasir við að matreiðsla fjölmiðlamanna í þessu máli er hreint ekki til fyrirmyndar. Til að umræðan fái sitt jafnvægi þarf að kalla fram öll viðhorf því annars verður á henni lýðræðishalli, þú býrð nefnilega ekki til rjómasósu án rjóma. Jöfnun atkvæða Allt tal um að “fólk úti á landi” fái ósanngjarna forgjöf með atkvæði sínu í kosningum er einskis virði án þess að ræða málin í víðara samhengi. Til dæmis er hægt að reikna með að fólki sem býr ekki á höfuðborgarsvæðinu þyki ójafnt gefið er kemur að veitingu grunnþjónustu samfélagsins til borgaranna sem skattpeningar allra landsmanna fara í. Mörg undanfarin ár hefur margskonar þjónusta á vegum ríkisins verið flutt til höfuðborgarsvæðisins og með henni störf í svo miklum mæli að verulega hallar á landsbyggðina og það þó hlutfallslega sé reiknað. Heilbrigðisþjónusta er mun dýrari fyrir íbúa landsbyggðarinnar, samgöngukerfi landsbyggðarinnar er í miklu verra standi en á höfuðborgarsvæðinu, fjarskiptamál eru langt í frá sambærileg úti á landi miðað við í Reykjavík og svo mætti lengi telja. Eins og flestir gera sér grein fyrir verður seint um fulla jöfnun að ræða í þjónustu ríkisins við landsmenn, en þegar og ef íbúar utan suðvesturhornsins sæju að ríkisvaldið væri að gera raunverulegar og trúverðugar tilraunir til að jafna þjónustustig og kostnað burtséð frá búsetu yrðu þeir eflaust hlynntir meiri “jöfnun atkvæða”. Fækkun þingmanna í risatóru kjördæmi Ef fólk veltir fyrir sér hvað “jöfnun atkvæða” hefur í för með sér án þess að neinar mótvægisaðgerðir fylgi gæti ýmislegt komið í ljós. Í nýafstöðnum kosningum til Alþingis var fækkað um einn þingmann í Norðvesturkjördæmi og eru þeir nú aðeins sjö í stað átta áður. Kjördæmið nær frá Akranesi yfir í Skagafjörð ásamt öllu landi þar á milli og eru vestfirðir auðvitað þar meðtaldir. Það er krefjandi fyrir kjörna fulltrúa að sinna þörfum íbúa á svo stóru landssvæði og í raun mikið áhlaupsverk að fara um kjördæmið, hitta fólk, halda fundi og hlusta á skoðanir fólksins á því hvar skóinn kreppi. Ef enn ætti að fækka þingmönnum á þessu stóra svæði yrði vart hægt að tala um að sá hluti íslendinga sem þar býr hafi talsmenn á löggjafasamkomu landsins. Það virðist líka stundum gleymast að hagsmunagæslan snýr ekki eingöngu að einstaklingunum eða hversu margir eru á hverju svæði, heldur ekki síður að innviðum landsins alls, innviðum sem allir landsmenn og allir ferðamenn sem heimsækja landið hafa aðgang að. Þessir innviðir hafa einmitt orðið bitbein stjórnmálanna þar sem verulega hefur hallað á landsbyggðakjördæmin mörg undanfarin ár. Þar má leiða líkum að því að mikill fjöldi þingmanna af höfuðborgarsvæðinu sem gefur þeim ráðandi stöðu hafi valdið því mikla innviðasvelti á landsbyggðinni sem blasir við öllum sem sjá vilja. Í því ljósi yrði “jöfnun atkvæða” að fylgja yfirfærsla á ábyrgð þingmanna á einhvern hátt, yfirfærsla ábyrgðar á grunnkerfum og innviðum landsins alls sama hvar þeir búa eða bjóða sig fram. Það hljóta flestir að sjá að ekki gengur að gera allt þar sem flestir búa og ekkert þar sem restin býr. Slíkt meirihlutaræði getur tæpast flokkast sem raunverulegt lýðræði. Hlutlaus fjölmiðlaumfjöllun Að lokum er það einlæg ósk mín að fjölmiðlamenn reyni í meira mæli að sjá og segja frá öllum hliðum mála þegar viðfangsefni og viðmælendur eru valdir til að fjalla um landsins gagn og nauðsynjar. Þannig mun umræðan verða hallalaus og sanngjarnari landsmönnum öllum til heilla. Áfram Ísland allt. Höfundur er varaþingmaður Miðflokksins í Norðvesturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fjölmiðlar Miðflokkurinn Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Gleði eða ógleði? Haraldur Hrafn Guðmundsson Skoðun Við lifum á tíma fasisma Una Margrét Jónsdóttir Skoðun Gagnslausa fólkið Þröstur Friðfinnsson Skoðun Allt mun fara vel Bjarni Karlsson Skoðun Normið á ekki síðasta orðið Katrín Íris Sigurðardóttir Skoðun Ég er eins og ég er, hvernig á ég að vera eitthvað annað? Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun Kolefnishlutleysi eftir 15 ár? Hrafnhildur Bragadóttir,Birna Sigrún Hallsdóttir Skoðun Tjáningarfrelsi Laufey Brá Jónsdóttir,Sigríður Kristín Helgadóttir,Þorvaldur Víðisson Skoðun Örvæntingarfullir bíleigendur í frumskógi bílastæðagjalda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Hinir miklu lýðræðissinnar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Við megum ekki tapa leiknum utan vallar Eysteinn Pétur Lárusson skrifar Skoðun Börnin heyra bara sprengjugnýinn Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Gagnslausa fólkið Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi Laufey Brá Jónsdóttir,Sigríður Kristín Helgadóttir,Þorvaldur Víðisson skrifar Skoðun Allt mun fara vel Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Normið á ekki síðasta orðið Katrín Íris Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ég er eins og ég er, hvernig á ég að vera eitthvað annað? Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Við lifum á tíma fasisma Una Margrét Jónsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullir bíleigendur í frumskógi bílastæðagjalda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hinir miklu lýðræðissinnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Kolefnishlutleysi eftir 15 ár? Hrafnhildur Bragadóttir,Birna Sigrún Hallsdóttir skrifar Skoðun Gleði eða ógleði? Haraldur Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Tískuorð eða sjálfsögð réttindi? Vigdís Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Ráðherrann og illkvittnu einkaaðilarnir Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Áttatíu ár frá Hírósíma og Nagasakí Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er einhver hissa á fúskinu? Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Þegar hæstaréttarlögmenn kynda undir mismunun og kerfisbundnu ofbeldi Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Réttmætar áhyggjur eða ósanngjarnar alhæfingar? Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun „Þótt náttúran sé lamin með lurk!“ Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Ekkert ævintýri fyrir mongólsku hestana María Lilja Tryggvadóttir skrifar Skoðun Nám í skugga óöryggis Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Tæknin á ekki að nota okkur Anna Laufey Stefánsdóttir skrifar Skoðun Ytra mat í skólum og hvað svo? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stjórnun, hönnun og framkvæmd öryggisráðstafana í Reynisfjöru Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Sorglegur uppgjafar doði varðandi áframhaldandi stríðin í dag Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tóbakslaust Ísland! - Með hjálp stefnu um skaðaminnkun Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun Meðsek um þjóðarmorð vegna aðgerðaleysis? Pétur Heimisson skrifar Skoðun Tími ábyrgðar í útlendingamálum – ekki uppgjafar Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Takk starfsfólk og forysta ÁTVR Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Þjóðarmorðið í Palestínu Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Sjá meira
Í kjölfar alþingiskosninga bíður þjóðin með öndina í hálsinum eftir niðurstöðum varðandi stjórnun landsins næstu fjögur árin. Sem stendur er oddvitar Flokks fólksins, Samfylkingar og Viðreisnar að vinna að því að koma saman starfhæfri ríkisstjórn, en við þann ráðahag hafa margir athugasemdir þó það sé ekki umfjöllunarefni þessa pistils. Fjölmiðlar hafa verið á fullu að koma fréttum og allrahanda vangaveltum um stjórnmálin á framfæri við almenning, en gott er að vita að skattfé það sem sett er í rekstur þeirra sé að einhverju leyti nýtt í áhugaverðar vangaveltur um framtíðarskipan í ríkisstjórn m.m. Kosningakerfið Eitt er það sem sumum fjölmiðlamönnum virðist hugleikið að undanförnu, en það er kosningakerfi það sem unnið er eftir hér á landi og túlkun þeirra sjálfra á niðurstöðunum studdar persónulegum skoðunum útvalinna “sérfæðinga”. Sérstaklega er vægi atkvæða í kosningum þeim hugleikið og flest gert til að koma að þeirri skoðun að það sé ósanngjarnt á allan máta. Þekktur stjórnmálafræðiprófessor sem líka er oft kallaður til sem “álitsgjafi” í ýmsum málum hefur í þessari baráttu verið dreginn fram til að lýsa sínum skoðunum á því sem þeir nefna misvægi atkvæða eftir búsetu. Það er sjálfsagt og eðlilegt að prófessorinn hafi skoðanir og tjái þær, en að það sé gert undir yfirskyni einhverskonar sérfræðiþekkingar er í besta falli kjánalegt. Þá blasir við að matreiðsla fjölmiðlamanna í þessu máli er hreint ekki til fyrirmyndar. Til að umræðan fái sitt jafnvægi þarf að kalla fram öll viðhorf því annars verður á henni lýðræðishalli, þú býrð nefnilega ekki til rjómasósu án rjóma. Jöfnun atkvæða Allt tal um að “fólk úti á landi” fái ósanngjarna forgjöf með atkvæði sínu í kosningum er einskis virði án þess að ræða málin í víðara samhengi. Til dæmis er hægt að reikna með að fólki sem býr ekki á höfuðborgarsvæðinu þyki ójafnt gefið er kemur að veitingu grunnþjónustu samfélagsins til borgaranna sem skattpeningar allra landsmanna fara í. Mörg undanfarin ár hefur margskonar þjónusta á vegum ríkisins verið flutt til höfuðborgarsvæðisins og með henni störf í svo miklum mæli að verulega hallar á landsbyggðina og það þó hlutfallslega sé reiknað. Heilbrigðisþjónusta er mun dýrari fyrir íbúa landsbyggðarinnar, samgöngukerfi landsbyggðarinnar er í miklu verra standi en á höfuðborgarsvæðinu, fjarskiptamál eru langt í frá sambærileg úti á landi miðað við í Reykjavík og svo mætti lengi telja. Eins og flestir gera sér grein fyrir verður seint um fulla jöfnun að ræða í þjónustu ríkisins við landsmenn, en þegar og ef íbúar utan suðvesturhornsins sæju að ríkisvaldið væri að gera raunverulegar og trúverðugar tilraunir til að jafna þjónustustig og kostnað burtséð frá búsetu yrðu þeir eflaust hlynntir meiri “jöfnun atkvæða”. Fækkun þingmanna í risatóru kjördæmi Ef fólk veltir fyrir sér hvað “jöfnun atkvæða” hefur í för með sér án þess að neinar mótvægisaðgerðir fylgi gæti ýmislegt komið í ljós. Í nýafstöðnum kosningum til Alþingis var fækkað um einn þingmann í Norðvesturkjördæmi og eru þeir nú aðeins sjö í stað átta áður. Kjördæmið nær frá Akranesi yfir í Skagafjörð ásamt öllu landi þar á milli og eru vestfirðir auðvitað þar meðtaldir. Það er krefjandi fyrir kjörna fulltrúa að sinna þörfum íbúa á svo stóru landssvæði og í raun mikið áhlaupsverk að fara um kjördæmið, hitta fólk, halda fundi og hlusta á skoðanir fólksins á því hvar skóinn kreppi. Ef enn ætti að fækka þingmönnum á þessu stóra svæði yrði vart hægt að tala um að sá hluti íslendinga sem þar býr hafi talsmenn á löggjafasamkomu landsins. Það virðist líka stundum gleymast að hagsmunagæslan snýr ekki eingöngu að einstaklingunum eða hversu margir eru á hverju svæði, heldur ekki síður að innviðum landsins alls, innviðum sem allir landsmenn og allir ferðamenn sem heimsækja landið hafa aðgang að. Þessir innviðir hafa einmitt orðið bitbein stjórnmálanna þar sem verulega hefur hallað á landsbyggðakjördæmin mörg undanfarin ár. Þar má leiða líkum að því að mikill fjöldi þingmanna af höfuðborgarsvæðinu sem gefur þeim ráðandi stöðu hafi valdið því mikla innviðasvelti á landsbyggðinni sem blasir við öllum sem sjá vilja. Í því ljósi yrði “jöfnun atkvæða” að fylgja yfirfærsla á ábyrgð þingmanna á einhvern hátt, yfirfærsla ábyrgðar á grunnkerfum og innviðum landsins alls sama hvar þeir búa eða bjóða sig fram. Það hljóta flestir að sjá að ekki gengur að gera allt þar sem flestir búa og ekkert þar sem restin býr. Slíkt meirihlutaræði getur tæpast flokkast sem raunverulegt lýðræði. Hlutlaus fjölmiðlaumfjöllun Að lokum er það einlæg ósk mín að fjölmiðlamenn reyni í meira mæli að sjá og segja frá öllum hliðum mála þegar viðfangsefni og viðmælendur eru valdir til að fjalla um landsins gagn og nauðsynjar. Þannig mun umræðan verða hallalaus og sanngjarnari landsmönnum öllum til heilla. Áfram Ísland allt. Höfundur er varaþingmaður Miðflokksins í Norðvesturkjördæmi.
Skoðun Tjáningarfrelsi Laufey Brá Jónsdóttir,Sigríður Kristín Helgadóttir,Þorvaldur Víðisson skrifar
Skoðun Örvæntingarfullir bíleigendur í frumskógi bílastæðagjalda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar
Skoðun Þegar hæstaréttarlögmenn kynda undir mismunun og kerfisbundnu ofbeldi Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Skoðun Stjórnun, hönnun og framkvæmd öryggisráðstafana í Reynisfjöru Magnús Rannver Rafnsson skrifar
Skoðun Sorglegur uppgjafar doði varðandi áframhaldandi stríðin í dag Matthildur Björnsdóttir skrifar