Börnunum sem var rænt Sara Pálsdóttir skrifar 28. apríl 2023 18:00 193. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 Hver, sem sviptir foreldra eða aðra rétta aðilja valdi eða umsjá yfir barni, sem ósjálfráða er fyrir æsku sakir, eða stuðlar að því, að það komi sér undan slíku valdi eða umsjá, skal sæta sektum … 1) eða fangelsi allt að 16 árum eða ævilangt. Í dómi Landsréttar nr. 260/2021 var foreldri sýknað af kröfu barnaverndar Kópavogs um forsjársviptingu þar sem foreldrið hafði óskað eftir því að forsjá barnsins færðist til ömmu þess. Barnavernd gerði allt sem í þeirra valdi stóð til að koma í veg fyrir að barnið yrði vistað hjá ömmu sinni, án þess að geta gefið nokkrar skýringingar á því fyrir dómi hvers vegna. Í málinu hafði foreldrið óskað eftir því að forsjáin yrði færð til ömmu barnsins, hjá sýslumanni. Í niðurstöðu dómsins, sem staðfestur var í Landsrétti kom skýrt fram að skyldur barnaverndar lögum skv. séu þær að leita allra vægari leiða til að tryggja öryggi barns, áður en til forsjársviptingar kemur (friðhelgi einkalífs, barnasáttmálinn og meðalhóf). Í því felst m.a. sú skylda að kanna til fulls alla möguleika á að færa forsjá barns yfir til nákomins ættingja, áður en gripið er til forsjársviptingar (sjá Lrd. nr. 260/2021) . Ég hef undir höndum tölvupóst frá lögfræðingi barnaverndar Reykjavíkur, þar sem hann fullyrðir að barnavernd telji sig engar skyldur bera, til að leitast eftir því að börn séu vistuð innan fjölskyldunnar fremur en hjá ókunnugum fósturforeldrum. Mín reynsla af barnaverndarkerfinu er sú, að starfsmenn barnaverndar reyni aldrei að færa forsjá yfir til nákomins ættingja áður en farið er í forsjársviptingarmál. Starfsmenn barnaverndar gera þveröfugt, þ.e. koma gagngert í veg fyrir að foreldri færi forsjá barns yfir til nákomins ættingja. Íþeim málum sem ég hef haft aðkomu að sem lögmaður hafa sumirforeldrar farið til sýslumanns með samning um að færa forsjá barnsins eða barna sinna yfir til ömmu og afa, frænku eða frænda, til nákominna ættingja sem börnin þekkja og treysta og yrðu örugg hjá. Sem myndi valda þessum börnum sem minnstu raski og stuðla að stöðugleika, ró og virðingu fyrir friðhelgi fjölskyldunnar. Til að halda þessum börnum innan fjölskyldunnar og hjá fólki sem þau þekkja og treysta. En það hefur ekki tekist. Barnavernd gengur framhjá þessum fjölskyldumeðlimum, án skýringa eða haldbærra skýringa, og vistar börnin frekar hjá gjörókunnugu fólki, á nýju heimili, á nýjan leikskóla, í nýtt sveitarfélag, og í framhaldi eru öll tengsl barnanna við fjölskylduna slitin. Þeim er bannað að hitta afa og ömmu, mömmu og pabba, frænku og frænda. Þau fá ekki að mæta í jólaboð, afmæli eða baka piparkökur hjá ömmu um jólin. Þau fá jafnvel ekki að hitta systkini sín. Og þau hafa ekkert um það að segja hvert þau fara og fá jafnvel litlar sem engar upplýsingar um það eða hvað er að gerast. Svo eiga þessi börn bara að ,,aðlagast“. Ef börn sýna grafalvarlega vanlíðan, kvíða og streitueinkenni (sem gerist yfirleitt) á nýja heimilinu er sú vanlíðan skýrð á þann veg að ,,börnin voru að koma úr svo erfðum aðstæðum“. Ekkert innsæi inn í það gríðarlega alvarlega áfall að kúvenda öllu í lífi barnsins og útiloka það frá öllum sem þau elska og þekkja. Svo er þessi sama barnavernd að dæma foreldra fyrir að ,,hafa ekki næga innsýn inn í þarfir barna“. Hvað með þarfir þessara barna til að tengjast fjölskyldu sinni og fólkinu sem þau þekkja og elska? Eftirfarandi er sönn frásögn af tveimur málum sem voru til vinnslu hjá barnavernd Reykjavíkur. Barnavernd Reykjavíkur ákveður að fara í forsjársviptingarmál á hendur móður vegna vímuefnavanda. Eina forsjárhæfnimatið sem til var í málinu mat móður sem virkilega vel forsjárhæfa, að tengsl barnanna við móður sína væru afar sterk og náin og að það mætti alls ekki slíta þau tengsl. Eftir fall móður á vímuefnabindindi var farið í forsjársviptingarmál gegn ráðleggingum sérfræðingsins. Í ferlinu öllu og áður en farið var af stað í forsjársviptingu höfðu amma og afi barnanna, sem og langamma þeirra ítrekað óskað eftir því að fá börnin til sín. Höfðu börnin m.a. verið áður vistuð hjá þessum fjölskyldumeðlimum, en börnin bæði þekktu þau vel og voru þeim náin. Barnavernd gekk algerlega framhjá þeim. Langamman fékk þau ömurlegu svör að ,,hún væri of gömul“ þrátt fyrir að vera á þessum tíma og enn við hestaheilsu. Hin amman og afinn fengu engin svör. Síðan þá hafa þessir aðilar lítið sem ekkert fengið að hitta þessi börn. Áður en að dómsmálið um forsjársviptingu fór fyrir dóm, hafði barnavernd fengið fregnir af því að móðir hyggðist leita til sýslumanns til að færa forsjá barnanna yfir til ömmu þeirra og afa. Við því var af hálfu barnaverndar brugðist tafarlaust. Lögfræðingur barnaverndar hafði samband við yfirmann fjölskyldusviðs sýslumannsins á höfuðborgarsvæðinu, í tölvupósti. Í tölvupóstinum kemur fram: „Barnaverndarnefnd Reykjavíkur tók á fundi sínum þann 11. júlí sl. ákvörðun um að svipta XXX kt. XXXX, forsjá barnanna X og X og hefur borgarlögmanni verið falið að krefjast þess fyrir dómstólum. Nú hafa borist upplýsingar um að móðir hyggist afsala sér forsjá til XXX, ömmu barnanna og það er ekki í samræmi við framgöngu málsins. (leturbreyting höfundar) Með vísan til 20. gr. barnaverndarlaga nr. 80/2002 upplýsum við ykkur hér með um fyrrgreint og óskum eftir að samráð verði haft við okkur áður en afgreiðsla á slíku erindi verður klárað hjá sýslumanni.“ Forsjá móður í framhaldi svipt og börnunum komið fyrir hjá ókunnugu fólki, lengst út á landi. Nýtt fólk, nýtt heimili, nýr leikskóli, nýtt hverfi, nýtt sveitarfélag og tengsl barnanna við blóðfjölskylduna algerlega slitin. Við nánari skoðun kom í ljós að það voru a.m.k. sex aðrir nánir fjölskyldumeðlimir þessara barna sem hefðu verið tilbúnir að taka við forsjá þeirra. En þeir voru aldrei spurðir. Í hinu málinu höfðu foreldrar gert samning við föðursystur um að færa forsjá barns yfir til hennar. Hún var sjálf foreldri og hafði haft fósturbörn í vistun hjá sér áður tímabundið. Þannig hafði föðursystirin leyfi frá Barnaverndarstofu til að vera fósturforeldri. Í gögnum málsins kemur fram hvernig föðursystirin, sem þekkti barnið vel og var vel tengd því, reyndi ítrekað að fá barnavernd til að vinna með sér og leyfa barninu að vistast hjá sér. Foreldrarnir höfðu meiraðsegja farið til sýslumanns með samning þess efnis að forsjáin skyldi færð yfir til föðursysturinnar. En allt kom fyrir ekki. Barnavernd ákvað að koma barninu fyrir hjá bláókunnugri konu og í framhaldi slíta öll tengsl barnsins við fjölskylduna sína. Barnið á eldra systkini sem það þekkir ekki lengur. Barnið fær að hitta blóðföður sinn 2 sinnum á ári þrátt fyrir að hann hafi verið edrú og lifað reglusömu lífi í mörg ár og elst því upp án nokkurrar föðurímyndar. Barnið fær aldrei að hitta frænku sína, eða hitta föðurfjölskylduna. Þetta eru aðeins tvö dæmi af fjölmörgum fjölskyldum sem sundrað hefur verið, sem eyðilagðar hafa verið með ólögmætum hætti. Og það eru stjórnvöld sem fremja brotin. Að svipta foreldri eða aðra rétta aðila valdi eða umsjá yfir ólögráða barni er glæpur sem getur varðað allt að 16 ára fangelsi. Lögum samkvæmt eru þessir fjölskyldumeðlimir réttir aðilar til að hafa umsjá yfir þessum börnum. Lögmaður veltir fyrir sér hvort gerðir barnaverndar séu farnar að höggva nærri 193. gr. alm. hgl.? Fram er komin skýr krafa um heilbrigt, réttlátt barnaverndarkerfi þar sem lög og mannréttindi eru virt og virðing borin fyrir tengslum barna við fjölskyldur sínar. #Börninheim. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sara Pálsdóttir Barnavernd Mest lesið Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson Skoðun Skoðun Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Sjá meira
193. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 Hver, sem sviptir foreldra eða aðra rétta aðilja valdi eða umsjá yfir barni, sem ósjálfráða er fyrir æsku sakir, eða stuðlar að því, að það komi sér undan slíku valdi eða umsjá, skal sæta sektum … 1) eða fangelsi allt að 16 árum eða ævilangt. Í dómi Landsréttar nr. 260/2021 var foreldri sýknað af kröfu barnaverndar Kópavogs um forsjársviptingu þar sem foreldrið hafði óskað eftir því að forsjá barnsins færðist til ömmu þess. Barnavernd gerði allt sem í þeirra valdi stóð til að koma í veg fyrir að barnið yrði vistað hjá ömmu sinni, án þess að geta gefið nokkrar skýringingar á því fyrir dómi hvers vegna. Í málinu hafði foreldrið óskað eftir því að forsjáin yrði færð til ömmu barnsins, hjá sýslumanni. Í niðurstöðu dómsins, sem staðfestur var í Landsrétti kom skýrt fram að skyldur barnaverndar lögum skv. séu þær að leita allra vægari leiða til að tryggja öryggi barns, áður en til forsjársviptingar kemur (friðhelgi einkalífs, barnasáttmálinn og meðalhóf). Í því felst m.a. sú skylda að kanna til fulls alla möguleika á að færa forsjá barns yfir til nákomins ættingja, áður en gripið er til forsjársviptingar (sjá Lrd. nr. 260/2021) . Ég hef undir höndum tölvupóst frá lögfræðingi barnaverndar Reykjavíkur, þar sem hann fullyrðir að barnavernd telji sig engar skyldur bera, til að leitast eftir því að börn séu vistuð innan fjölskyldunnar fremur en hjá ókunnugum fósturforeldrum. Mín reynsla af barnaverndarkerfinu er sú, að starfsmenn barnaverndar reyni aldrei að færa forsjá yfir til nákomins ættingja áður en farið er í forsjársviptingarmál. Starfsmenn barnaverndar gera þveröfugt, þ.e. koma gagngert í veg fyrir að foreldri færi forsjá barns yfir til nákomins ættingja. Íþeim málum sem ég hef haft aðkomu að sem lögmaður hafa sumirforeldrar farið til sýslumanns með samning um að færa forsjá barnsins eða barna sinna yfir til ömmu og afa, frænku eða frænda, til nákominna ættingja sem börnin þekkja og treysta og yrðu örugg hjá. Sem myndi valda þessum börnum sem minnstu raski og stuðla að stöðugleika, ró og virðingu fyrir friðhelgi fjölskyldunnar. Til að halda þessum börnum innan fjölskyldunnar og hjá fólki sem þau þekkja og treysta. En það hefur ekki tekist. Barnavernd gengur framhjá þessum fjölskyldumeðlimum, án skýringa eða haldbærra skýringa, og vistar börnin frekar hjá gjörókunnugu fólki, á nýju heimili, á nýjan leikskóla, í nýtt sveitarfélag, og í framhaldi eru öll tengsl barnanna við fjölskylduna slitin. Þeim er bannað að hitta afa og ömmu, mömmu og pabba, frænku og frænda. Þau fá ekki að mæta í jólaboð, afmæli eða baka piparkökur hjá ömmu um jólin. Þau fá jafnvel ekki að hitta systkini sín. Og þau hafa ekkert um það að segja hvert þau fara og fá jafnvel litlar sem engar upplýsingar um það eða hvað er að gerast. Svo eiga þessi börn bara að ,,aðlagast“. Ef börn sýna grafalvarlega vanlíðan, kvíða og streitueinkenni (sem gerist yfirleitt) á nýja heimilinu er sú vanlíðan skýrð á þann veg að ,,börnin voru að koma úr svo erfðum aðstæðum“. Ekkert innsæi inn í það gríðarlega alvarlega áfall að kúvenda öllu í lífi barnsins og útiloka það frá öllum sem þau elska og þekkja. Svo er þessi sama barnavernd að dæma foreldra fyrir að ,,hafa ekki næga innsýn inn í þarfir barna“. Hvað með þarfir þessara barna til að tengjast fjölskyldu sinni og fólkinu sem þau þekkja og elska? Eftirfarandi er sönn frásögn af tveimur málum sem voru til vinnslu hjá barnavernd Reykjavíkur. Barnavernd Reykjavíkur ákveður að fara í forsjársviptingarmál á hendur móður vegna vímuefnavanda. Eina forsjárhæfnimatið sem til var í málinu mat móður sem virkilega vel forsjárhæfa, að tengsl barnanna við móður sína væru afar sterk og náin og að það mætti alls ekki slíta þau tengsl. Eftir fall móður á vímuefnabindindi var farið í forsjársviptingarmál gegn ráðleggingum sérfræðingsins. Í ferlinu öllu og áður en farið var af stað í forsjársviptingu höfðu amma og afi barnanna, sem og langamma þeirra ítrekað óskað eftir því að fá börnin til sín. Höfðu börnin m.a. verið áður vistuð hjá þessum fjölskyldumeðlimum, en börnin bæði þekktu þau vel og voru þeim náin. Barnavernd gekk algerlega framhjá þeim. Langamman fékk þau ömurlegu svör að ,,hún væri of gömul“ þrátt fyrir að vera á þessum tíma og enn við hestaheilsu. Hin amman og afinn fengu engin svör. Síðan þá hafa þessir aðilar lítið sem ekkert fengið að hitta þessi börn. Áður en að dómsmálið um forsjársviptingu fór fyrir dóm, hafði barnavernd fengið fregnir af því að móðir hyggðist leita til sýslumanns til að færa forsjá barnanna yfir til ömmu þeirra og afa. Við því var af hálfu barnaverndar brugðist tafarlaust. Lögfræðingur barnaverndar hafði samband við yfirmann fjölskyldusviðs sýslumannsins á höfuðborgarsvæðinu, í tölvupósti. Í tölvupóstinum kemur fram: „Barnaverndarnefnd Reykjavíkur tók á fundi sínum þann 11. júlí sl. ákvörðun um að svipta XXX kt. XXXX, forsjá barnanna X og X og hefur borgarlögmanni verið falið að krefjast þess fyrir dómstólum. Nú hafa borist upplýsingar um að móðir hyggist afsala sér forsjá til XXX, ömmu barnanna og það er ekki í samræmi við framgöngu málsins. (leturbreyting höfundar) Með vísan til 20. gr. barnaverndarlaga nr. 80/2002 upplýsum við ykkur hér með um fyrrgreint og óskum eftir að samráð verði haft við okkur áður en afgreiðsla á slíku erindi verður klárað hjá sýslumanni.“ Forsjá móður í framhaldi svipt og börnunum komið fyrir hjá ókunnugu fólki, lengst út á landi. Nýtt fólk, nýtt heimili, nýr leikskóli, nýtt hverfi, nýtt sveitarfélag og tengsl barnanna við blóðfjölskylduna algerlega slitin. Við nánari skoðun kom í ljós að það voru a.m.k. sex aðrir nánir fjölskyldumeðlimir þessara barna sem hefðu verið tilbúnir að taka við forsjá þeirra. En þeir voru aldrei spurðir. Í hinu málinu höfðu foreldrar gert samning við föðursystur um að færa forsjá barns yfir til hennar. Hún var sjálf foreldri og hafði haft fósturbörn í vistun hjá sér áður tímabundið. Þannig hafði föðursystirin leyfi frá Barnaverndarstofu til að vera fósturforeldri. Í gögnum málsins kemur fram hvernig föðursystirin, sem þekkti barnið vel og var vel tengd því, reyndi ítrekað að fá barnavernd til að vinna með sér og leyfa barninu að vistast hjá sér. Foreldrarnir höfðu meiraðsegja farið til sýslumanns með samning þess efnis að forsjáin skyldi færð yfir til föðursysturinnar. En allt kom fyrir ekki. Barnavernd ákvað að koma barninu fyrir hjá bláókunnugri konu og í framhaldi slíta öll tengsl barnsins við fjölskylduna sína. Barnið á eldra systkini sem það þekkir ekki lengur. Barnið fær að hitta blóðföður sinn 2 sinnum á ári þrátt fyrir að hann hafi verið edrú og lifað reglusömu lífi í mörg ár og elst því upp án nokkurrar föðurímyndar. Barnið fær aldrei að hitta frænku sína, eða hitta föðurfjölskylduna. Þetta eru aðeins tvö dæmi af fjölmörgum fjölskyldum sem sundrað hefur verið, sem eyðilagðar hafa verið með ólögmætum hætti. Og það eru stjórnvöld sem fremja brotin. Að svipta foreldri eða aðra rétta aðila valdi eða umsjá yfir ólögráða barni er glæpur sem getur varðað allt að 16 ára fangelsi. Lögum samkvæmt eru þessir fjölskyldumeðlimir réttir aðilar til að hafa umsjá yfir þessum börnum. Lögmaður veltir fyrir sér hvort gerðir barnaverndar séu farnar að höggva nærri 193. gr. alm. hgl.? Fram er komin skýr krafa um heilbrigt, réttlátt barnaverndarkerfi þar sem lög og mannréttindi eru virt og virðing borin fyrir tengslum barna við fjölskyldur sínar. #Börninheim.
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun